1. Thế nào là cân bằng phương trình hóa học?
Như các bạn cũng biết, phương trình hóa học chính là biểu diễn phản ứng hóa học xảy ra. Các chất khi tham gia vào phản ứng hóa học được viết bên tay trái và sản phẩm tay thành viết phía tay phải. Để đảm bảo đúng với định luật bảo toàn khối lượng, trong phương trình phản ứng hóa học cần được cân bằng.
Thông qua cân bằng phương trình hóa học cho thấy không có nguyên tử nào mất đi hoặc được sinh hóa trong một phản ứng hóa học, điều này khiến cho số lượng nguyên tử có mặt trong phản ứng buộc phải căn bằng với số lượng của nguyên tử có mặt trong sản phẩm.
Để cân bằng phương trình hóa học có rất nhiều cách khác nhau giúp bạn thực hiện. Cùng đọc những phương pháp cân bằng phương trình hóa học và bài tập vận dụng trong những thông tin tiếp theo được bài viết này chia sẻ nhé!
Xem thêm: Tìm gia sư hóa lớp 8
2. Các cách cân bằng phương trình hóa học chuẩn
Trước khi đi vào bài tập cân bằng phương trình hóa học, các bạn cần nắm được cách phương pháp cân bằng có thể áp dụng qua những thông tin chia sẻ chi tiết và cụ thể dưới đây nhé!
2.1. Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp nguyên tử nguyên tố
Phương pháp cân bằng phương trình hóa học thông qua nguyên tử nguyên tố khá đơn giản, cách cân bằng này với đa số học sinh thường khá dễ. Khi cân bằng, các bạn sẽ cố viết các đơn chất khí dưới dạng nguyên tử riêng biệt của chúng như H2, O2,…. Sau đó tiến hành lập luận qua một số bước, các bạn có thể nhìn vào ví dụ trong hình ảnh dưới đây để thấy rõ nhất:
2.2. Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp hóa trị tác dụng
Hóa trị tác dụng chính là số hóa trị của nguyên tử hoặc nhóm nguyên tử đó trong các chất tham gia vào phản ứng để tạo thành các phản ứng hóa học.
Thực hiện cân bằng phương trình hóa học theo phương pháp hóa trị tác dụng tiến hành theo các bước như trong hình ảnh ví dụ minh họa như sau:
Đây là một phương pháp không chỉ giúp các bạn cân bằng phương trình hóa học mà còn giúp học sinh củng cố, ghi nhớ hóa trị của các nguyên tố thường gặp trong hóa, cũng như nắm được cách tính hóa trị một cách chính xác nhất.
2.3. Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp hệ số phân số
Đối với các công thức của các chất khi tham gia vào phản ứng hóa học, các bạn có thể cân bằng phương trình hóa học bằng cách thay đổi hệ số vào không phân biệt số nguyên hay phân số, nhưng phải đảm bảo cho số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở hai vế của phương trình hóa học là bằng nhau.
Sau đó, các bạn tiến hành khử mẫu số trung tại tất cả các hệ số. Để hiểu rõ hơn cách thực hiện cân bằng này, các bạn có thể nhìn vào hình ảnh minh ví dụ minh họa cụ thể dưới đây:
2.4. Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp chẵn lẻ
Nguyên tắc bắt buộc các bạn phải tuân thủ khi tiến hành cân bằng một phương trình hóa học bất kỳ đó chính là số nguyên tử của các nguyên tố ở hai vế phải bằng nhau. Do đó, khi các bạn tiến hành cân bằng đúng và chuẩn xác sẽ tạo nên số nguyên tử của nguyên tố ở vế trái hoặc vế phải chẵn thì về con lại cũng tương tự, nếu lẻ thì cần tiến hành nhân đôi.
Để dễ hiểu hơn với phương pháp cân bằng hóa học này, các bạn có thể nhìn vào ví dụ qua hình ảnh dưới đây:
Tham khảo: [Tổng hợp tài liệu] Những bài tập hóa đại cương mới nhất
2.5. Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp đại số
Theo đúng nguyên tắc khi lập phương trình hóa học thì số nguyên tử của mỗi nguyên tố ở hai vế của phương trình phải bằng nhau. Chính vì vậy, khi tiến hành cân bằng sử dụng phương pháp đại số các bạn sẽ thực hiện theo các bước như sau:
+ Đặt các hệ số hợp thức là ẩn số trước các nguyên tố.
+ Thực hiện việc cân bằng nguyên tố và lập phương trình đại số nhưng phải đảm bảo đúng với quy luật về bảo toàn khối lượng.
+ Tiến hành chọn một nghiệm tùy ý cho một ẩn, để suy ra các ẩn số còn lại các bạn dùng hệ phương trình đại số.
Để giúp các bạn hiểu rõ hơn về phương pháp cân bằng phương trình hóa học theo đại số này, cùng nhìn vào ví dụ minh họa qua hình ảnh dưới đây:
2.6. Cân bằng phương trình hóa học dựa vào bản chất hóa học của phản ứng
Đây là phương pháp mà các bạn sẽ dựa trên bản chất của phản ứng hóa học để tiến hành cân bằng phương trình sao cho hợp lý và chuẩn xác.
Cách cân bằng các bạn có thể tìm hiểu cụ thể thông qua ví dụ minh hóa trong hình ảnh dưới đây:
2.7. Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp cân bằng e
Theo quy tắc về bảo toàn electron, tổng số e của chất khử phải bằng tổng e chất oxi hóa. Khi các bạn tiến hành cân bằng phương trình hóa học theo phương pháp cân bằng e này sẽ tiến hành qua các bước thực hiện như sau:
+ Bước 1: Thể hiện sơ đồ phản ứng hóa học để thấy được sự thay đổi số oxi hóa.
+ Bước 2: Viết các quá trình diễn ra oxi hóa nhận e và quá trình khử cho e.
+ Bước 3: Thực hiện nhận hệ số để cân bằng. Cụ thể: tổng e nhận bằng tổng e cho; tổng số oxi hóa giảm bằng tổng số oxi hóa tăng.
+ Bước 4: Thực hiện theo thứ tự khi không thay đổi số oxi hóa sẽ cân bằng nguyên tố như sau: kim loại (ion dương), gốc axit (ion âm), nước (cân bằng H bằng H20), môi trường axit hay bazo.
+ Bước 5: Kiểm tra lại xem để số nguyên tử oxi ở hai vế phải bằng nhau.
Bạn có thể nhìn vào ví dụ minh họa thông qua hình ảnh chia sẻ dưới đây để hiểu rõ hơn về cách cân bằng phương trình hóa học theo phương pháp này nhé!
2.8. Cân bằng phương trình hóa học dùng một số phương pháp khác
Ngoài những phương pháp chia sẻ ở trên, để cân bằng phương trình hóa học các bạn còn có thể sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như:
+ Phương pháp cân bằng phương trình hóa học xuất phát từ nguyên tố chung nhất.
+ Phương pháp cân bằng phương trình hóa học theo nguyên tố tiêu biểu.
+ Cân bằng phương trình hóa học theo trình tự kim loại, phi kim loại.
+ Cân bằng phương trình hóa học với phương pháp cân bằng phản ứng cháy của chất hữu cơ.
+ Cân bằng phương trình hóa học dùng phương pháp cân bằng ion – e
Tùy thuộc vào từng dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học mà các bạn sẽ sử dụng phương pháp phù hợp. Cùng đọc thêm phần thông tin tiếp theo để giúp các bạn biết cách giải với bài tập về cân bằng phương trình hóa học này nhé!
3. Các dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học kèm đáp án
Có rất nhiều các dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học khác nhau mà các bạn học sinh có thể gặp phải. Cùng tìm hiểu một số dạng cơ bản kèm theo đáp án giúp các bạn rèn luyện kiến thức và kỹ năng cân bằng một cách tốt nhất phương trình hóa học như sau:
+ Dạng 1 – Thực hiện cân bằng các phương trình hóa học cơ bản. Các bạn có thể tham khảo bài tập có kèm đáp án qua tài liệu dưới đây:
tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 1.docx
+ Dạng 2 – Cho phương trình chưa hoàn chỉnh, học sinh cần chọn hệ số và công thức hóa học điền phù hợp vào dấu hỏi chấm trong phương trình hóa học được đưa ra. Tài liệu bài tập kèm đáp án các bạn có thể tham khảo dưới đây:
Tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 2.docx
+ Dạng 3 – Yêu cầu lập sơ đồ nguyên từ và cho biết chính xác số nguyên tử mỗi chất sau phản ứng hóa học được sinh ra. Bạn có thể tham khảo tài liệu của dạng đề này kèm đáp án dưới đây:
tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 3.docx
+ Dạng 4 – Cân bằng các phương trình hóa học hợp chất hữu cơ tổng quát. Các bạn có thể tham khảo tài liệu có kèm đáp án cụ thể như sau:
tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 4.docx
+ Dạng 5 – Bài tập cân bằng phương trình hóa học sau chứa ẩn. Các bạn có thể tham khảo dạng bài, kèm đáp án qua tài liệu được chia sẻ dưới đây:
tài liệu bài tập cân bằng phương trình hóa học dạng 5.docx
Ngoài những dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học như trên đã kể, các bạn có thể tham khảo thêm nhiều dạng bài khác qua những tài liệu được chia sẻ dưới đây như sau:
tài liệu cân bằng phương trình hóa học (1).doc
tài liệu cân bằng phương trình hóa học (1).pdf
tài liệu cân bằng phương trình hóa học (2).doc
tài liệu cân bằng phương trình hóa học (2).pdf
tài liệu cân bằng phương trình hóa học (3).doc
tài liệu cân bằng phương trình hóa học (3).pdf
Trên đây là toàn bộ những thông tin hữu ích chia sẻ về cách cân bằng phương trình hóa học cũng như các dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học hiện này kèm theo tài liệu có đáp án. Hy vọng với những thông tin hữu ích trong bài viết này, dạng bài tập cân bằng phương trình hóa học trở nên “muỗi” với bạn nhé!
Tham gia bình luận ngay!