Bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì? Những thông tin bạn nên biết

Bảo hiểm xã hội tự nguyện là một loại hình thức bảo hiểm mà người dân, người tham gia bảo hiểm được phép chọn phương thức và chọn mức tham gia đóng tùy vào nhu cầu và sự phù hợp vào thu nhập của mỗi người. Bài viết dưới đây sẽ chỉ rõ cho bạn những kiến thức hữu ích về loại hình bảo hiểm này. 

1. Bảo hiểm xã hội tự nguyện là chế độ bảo hiểm gì?

1.1. Khái niệm 

Chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện là chế độ bảo hiểm do nhà nước đứng ra tổ chức, các cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện mà hững người dân, người lao động không thuộc bất cứ cơ quan nào, không tham gia xã hội bắt buộc đều có thể tham gia. Theo đó, những đối tượng tham gia hoàn toàn theo hình thức tự nguyện, được quyền chọn mức đóng và phương thức đóng tùy vào nhu cầu và khả năng thu nhập của bản thân.

1.2. Những đối tượng được phép tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Theo khoản 1 Điều 8 Quyết định 595/QĐ-BHXH, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện phải từ 15 tuổi trở lên và không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc theo quy định của nhà nước về bảo hiểm xã hội. Những đối tượng đó bao gồm:

- Người lao động làm việc theo hợp đồng lao động có thời hạn dưới một tháng từ ngày 01/1/2018 trở đi.

- Đối tượng hoạt động không chuyên trách ở thôn, ấp, bản, làng, tổ dân phố, khu phố.

- Đối tượng lao động giúp việc gia đình

- Người lao động đủ điều kiện về tuổi đời nhưng chưa đủ điều kiện về thời gian đóng để hưởng lương hưu theo quy định của pháp luật nhà nước.

- Người tham gia những hoạt động kinh doanh, sản xuất, dịch vụ không lương.

- Những người dân, nông dân lao động tự tạo công việc lao động để kiếm thu nhập cho bản thân và gia đình.

1.3. Bảo hiểm xã hội tự nguyện có những chế độ gì?

Theo Khoản 2 Điều 4 Luật bảo hiểm xã hội năm 2014 nêu ra rằng người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện sẽ được hưởng hai chế độ là hưu trí và tử tuất. Các chế độ này sẽ giúp người tham gia đảm bảo được mức sống cho mình khi không thể tiếp tục làm việc được nữa.

So sánh với chế độ bảo hiểm xã hội bắt buộc, người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện không được hưởng các chế độ như ốm đau, tai nạn lao động, thai sản. Nhưng nếu bạn muốn có chỗ dựa kinh tế như một khoản lương hưu khi về già thì bạn nên tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện (với điều kiện là 15 tuổi trở lên và không tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc).

2. Phương thức tham gia và đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện

2.1. Cách thức đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện

Để có thể đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện, đối tượng tham gia cần chuẩn bị đầy đủ các loại hồ sơ bao gồm điền đầy đủ thông tin tại Tờ khai tham gia, điều chỉnh thông tin bảo hiểm xã hội. Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, bạn cần nộp nó cho cơ quan bảo hiểm xã hội, đóng tiền và đến nhận sổ bảo hiểm xã hội theo lịch hẹn bên cơ quan, thường thì thời gian sẽ trong vòng 5 ngày kể từ thời điểm cơ quan nhận đầy đủ hồ sơ. Về sổ đóng tiền phụ thuộc vào mức thu nhập và phương thức đóng tiền mà đối tượng tham gia lựa chọn. 

2.2. Mức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện áp dụng cho người tham gia là bao nhiêu?

Theo khoản 1 Điều 87 Luật Bảo hiểm xã hội 2014, mức đóng bảo hiểm xã hội của các đối tượng tham gia được tính theo công thức sau: 

Mức đóng hằng tháng = 22% x Mức thu nhập chọn đóng BHXH -  Mức nhà nước hỗ trợ đóng BHXH

Trong công thức trên, mức thu nhập đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện đối tượng tham gia được quyền lựa chọn trong giới hạn từ mức thu nhập thấp nhất (bằng với mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn) đến mức thu nhập cao nhất (bằng với 20 lần mức lương cơ sở). Về mức nhà nước hỗ trợ đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện, điều này đã được áp dụng từ 01/01/2018 và sẽ được hỗ trợ trong 10 năm. 

2.3. Phương thức đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện như thế nào?

Có tất cả sáu phương thức mà đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có thể lựa chọn. Bao gồm đóng hàng tháng, đóng ba tháng một lần, đóng sáu tháng một lần, đóng mười hai tháng một lần hoặc đóng một lần cho nhiều năm nhưng không được phép quá năm năm một lần và đóng một lần cho những năm còn thiếu áp dụng với những đối tượng đã đủ tuổi hưởng lương hưu nhưng thời gian đóng thiếu không được quá 10 năm. Trong trường hợp trên 10 năm thì đối tượng tham gia có thể đóng theo một trong năm phương thức còn lại cho đến khi nhỏ hơn mười năm thì được đóng một lần. 

3. Những quyền lợi khi tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì?

Nếu đáp ứng đủ các điều kiện theo pháp luật quy định, đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có thể hưởng hai chế độ hưu trí và tử tuất. 

3.1. Chế độ hưu trí

3.1.1. Lương hưu hàng tháng, điều kiện và mức hưởng

Đối tượng tham gia đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định, đối với nam là 60 tuổi 3 tháng, đối với nữ là 55 tuổi 4 tháng và có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện trở lên. Về mức hưởng lương hưu sẽ bằng tỷ lệ hưởng nhân với bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.

3.1.2. Bảo hiểm xã hội tự nguyện về một lần, điều kiện và mức hưởng

Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện mà không có nhu cầu tiếp tục tham gia nữa hoặc tham gia sau một năm không tiếp tục đóng nữa mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện. Một số điều kiện khác như đối tượng tham gia ra nước ngoài định cư, người bị mắc bệnh nguy hiểm đến tính mạng như phong, HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS, bại liệt, ung thu…

Mức hưởng sẽ bằng hai tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện (quyết định này được áp dụng từ năm 2014 trở đi). Đối với đối tượng chưa tham gia đủ một năm thì hưởng bằng số tiền đã đóng và tối đa là hai tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện.

3.2. Chế độ tử tuất

3.2.1. Trợ cấp mai táng, điều kiện và mức hưởng trợ cấp mai táng

Điều kiến để hưởng trợ cấp mai táng là những đối tượng đã tham gia đóng bảo hiểm xã hội từ 60 tháng trở lên hoặc đối tượng đang hưởng lương hưu thì mất. Mức trợ cấp mai táng này sẽ bằng mười lần mức lương cơ sở.

3.2.2. Trợ cấp tuất, điều kiện và mức hưởng trợ cấp tuất

Trợ cấp tuất đối với các đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện chỉ được giải quyết một lần duy nhất. Những đối tượng là nhân thân của người tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện đang trong thời gian đóng hoặc đang bảo lưu thời gian đóng hoặc người đang trong giai đoạn hưởng lương hưu. 

Đối với những thân nhân của người đang ở giai đoạn hưởng lương hưu, họ sẽ được hưởng mức lương hưu trong 48 tháng nếu người tham gia mất trong hai tháng đầu hưởng lương hưu. Còn nếu người tham bảo hiểm xã hội mất vào những tháng sau đó thì cứ hưởng một tháng lương hưu sẽ bị cắt giảm đi nửa tháng.

Với những đối tượng là nhân thân của người đang đóng hoặc đang trong thời gian bảo lưu thời gian đóng thì cứ mỗi năm những thân nhân đó sẽ được trợ cấp hai tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng bảo hiểm xã hội tự nguyện. 

Bài viết trên đây đã tổng hợp đầy đủ những thông tin cần thiết và quan trọng nhất về bảo hiểm xã hội tự nguyện. Mong những thông tin này sẽ giúp bạn hiểu hơn về chế độ bảo hiểm xã hội tự nguyện là gì, cách thức tham gia cũng như những lợi ích mà nó mang lại.